Open brief: Stop de ontmanteling van de Israëlische rechtsstaat

Open brief aan de burgers en de regering van Nederland namens het Israëlisch-Palestijnse vredesdorp Wahat al Salam – Neve Shalom.
In zijn boek ‘Een Schreeuw om Recht’ wees voormalig premier Dries van Agt al in 2011 naar de rechteloosheid van de Palestijnen die sinds 1967 onder Israëlische bezetting leven. Voorjaar 2023 zijn het niet langer alleen de Palestijnen die om recht schreeuwen. Honderdduizenden Joodse Israëliërs demonstreren al maandenlang wekelijks, soms zelfs dagelijks, tegen een binnenlandse aanval op het zelfstandige, onafhankelijke rechtssysteem van Israël. De demonstranten proberen een serie wetswijzigingen af te wenden die zouden neerkomen op het einde van de Israëlische democratie. Deze wetswijzigingen zouden het enige tegenwicht voor de macht van de regering, het Israëlische hooggerechtshof, tot een machteloos decorstuk reduceren.
Benjamin Netanyahu werd voor het eerst premier in 1996. Zijn nieuwgevonden extreem-rechtse coalitiegenoten kunnen met deze wetswijziging voortaan elk idee dat maar in ze opkomt – ongeacht hoe wreed of wrang – volstrekt ongehinderd door wie dan ook tot wet maken. Gezien het extremisme van deze coalitiepartijen moeten we ons dan schrap zetten voor dictatoriale sloophamers als: het onwettig verklaren van oppositiepartijen, onwelgevallige nieuwsmedia, het direct of indirect ontnemen van het stemrecht van bepaalde bevolkingsgroepen, en/of het tot nader bericht uitstellen van de eerstvolgende verkiezingen.
Wij, bestuur en Nederlandse Vriendenstichting van Neve Shalom – Wahat al Salam (‘Oase van Vrede’), het eerste en enige vredesdorp in Israël en Palestina waar Joden en Palestijnen al sinds 1978 bewust samenleven, richten ons vandaag tot u om deze fundamentele crisissituatie vanuit ons oogpunt te belichten. Ook bieden we handvatten aan degenen die bij willen dragen aan een oplossing van deze constitutionele crisis, die zowel Israëlische als Palestijnse burgers in hun meest basale rechten dreigt te raken.
Datzelfde hooggerechtshof van wiens voortbestaan voor Joodse Israëli’s de democratie afhangt, zien Palestijnen met andere ogen: zij leven al 56 jaar onder Israëls militaire bezetting. Dit betekent dat in hetzelfde gebied dat Palestijnen als de basis zien voor hun toekomstige staat, Joden leven onder Israëls civiele rechtssysteem, maar Palestijnen onder een parallel militair en dikwijls bikkelhard rechtssysteem. Afgezien van enkele specifieke uitspraken ten gunste van de mensenrechten van Palestijnen, heeft het Israëlische hooggerechtshof die bezetting nooit onwettig verklaard. Veel Palestijnen zien het daarom als niet veel meer dan een van de mechanismen van hun onderdrukking. Dat het leed van Palestijnen onder de bezetting groot is, wil echter niet zeggen dat dit niet nog veel groter zou kunnen worden.
Als deze ‘hervorming’ (volgens voorstanders) of ‘staatsgreep’ (volgens tegenstanders) wet wordt, is te verwachten dat de rechts-extremistische Joodse kopstukken van de huidige regering hun kansen schoon zullen zien om zich nóg repressiever en nóg wreder jegens de Palestijnen op te stellen. Enig uitzicht op een toekomstig vredesakkoord, een menswaardig en vrij leven in hun eigen land, zijn de Palestijnen op de Westelijke Jordaanoever vanaf dat moment volledig kwijt.
Nederland heeft de jonge staat Israël vanaf haar eerste dag in mei 1948 vrijwel onvoorwaardelijk gesteund. Tegen de achtergrond van WOII en de Holocaust, en het minuscuul afsteken van het pasgeboren democratische staatje bij de veel grotere en tijdens de eerste decennia zonder uitzondering vijandige en ondemocratische buurlanden, leek onvoorwaardelijke steun vanuit het oogpunt van veel Westerse democratieën zoals Nederland lang het enige logische beleid.
Israël bestaat op 26 april 75 jaar als onafhankelijke staat. Tragisch genoeg koerst het nu af op een zeer droevig stemmend jubileumjaar: een waarbij de staat weliswaar jarig is, maar haar democratische fundamenten op het punt staan om van binnenuit ten val gebracht te worden.
Zo ver is het nog net niet. De burgers van Israël hebben in de afgelopen maanden bewezen dat ze het te gronde richten van de democratische fundamenten van hun land niet zomaar over hun kant laten gaan. De aanhoudende massale – en volledig vreedzame – demonstraties en stakingsacties leidden reeds tot een bescheiden overwinning: de serie wetswijzigingen is door de hoge binnen- én buitenlandse druk voor een aantal weken bevroren.
De Israëlische premier Benjamin Netanyahu heeft drie zware corruptiezaken tegen zich lopen die hem in de cel kunnen doen belanden. Met deze juridische ondermijning probeert hij dit af te wenden: deel van de voorgestelde wetswijzigingen is dat de coalitie met willekeurige hand rechters zal kunnen ontslaan en benoemen. Naar buiten toe probeert Netanyahu uit te stralen dat er eigenlijk niets aan de hand is, dat er daarom geen enkele reden is de Westerse onvoorwaardelijke steun in te trekken, en desgevraagd dat hij er persoonlijk borg voor staat dat de liberale waarden in Israël niet in het geding komen. Zijn extremistische coalitiegenoten belooft hij echter het tegenovergestelde, waarmee de rechten van vrouwen, lhbti-gemeenschap, niet-Joden en andersdenkenden zwaar op de tocht komen te staan.
Om interne aanhoudende kritiek te doen verstommen, grijpt Netanyahu bovendien zoals hij in het verleden tijdens momenten van grote druk ook al meermaals heeft gedaan, naar een buitengewoon cynisch en morbide middel: het moedwillig en volstrekt onnodig lastigvallen van Palestijnse burgers in en rondom hun heilige plekken tijdens hun feestdagen, om zo gewelddadige tegenreacties te provoceren, die op hun beurt onder de Joodse bevolking angst moeten vergroten en binnenlandse geschillen naar de achtergrond drukken. De oorzaken voor die geweldplegingen legt hij vervolgens uiteraard bij iedereen behalve bij hemzelf.
Als vertegenwoordigers van het vredesdorp Neve Shalom – Wahat al Salam, zijn wij van mening dat niet alleen de bevolking van Israël, maar de hele regio gebaat is bij een goed functionerende en democratische rechtsstaat en dat iedere oplossing voor de interne en externe conflicten onmogelijk wordt, zonder deze fundamentele voorwaarden. Het zou de veiligheid van het hele gebied nog verder onder druk zetten als Israël afglijdt naar een theocratische dictatuur.
Wij richten ons op dit beslissende kruispunt voor de toekomst van Israël en Palestina hierom tot u, Nederlandse burgers die zich betrokken voelen bij het welzijn van zowel Israëlische als Palestijnse burgers, met de volgende suggesties om het acute gevaar voor beide volken te helpen afwenden:
Roep uw volksvertegenwoordigers op om:
- Zich openlijk uit te spreken tegen de ontmanteling van de rechtsstaat in Israël, en ook in Europees en ander internationaal verband geloofwaardige druk uit te oefenen op de huidige Israëlische regering.
- Ieder ceremonieel contact met vertegenwoordigers van de huidige Israëlische regering te mijden.
- De Nederlandse steun te verstevigen aan zowel Israëlische als Palestijnse organisaties die ondanks vele obstakels werken aan transparante, rechtvaardige en vrije samenlevingen.
- Op het moment dat blijkt dat de huidige regering toch doorgaat met de wetswijzigingen die de rechtsstaat ontmantelen, of dit nu in één keer of stukje bij beetje gebeurt, moet dit ogenblikkelijk leiden tot het afbouwen van de handelsrelaties tussen de Nederlandse overheid en de Israëlische overheid c.q. diens bedrijfsleven, te beginnen met de handel op het gebied van wapen- en surveillance technologie.
- Een stemming te houden in de Tweede Kamer om Palestina als zelfstandige en volwaardige staat te erkennen en daarmee de Palestijnen ook een kans op een democratische rechtsstaat te geven. Hierin zijn 138 van de 193 VN-lidstaten Nederland al voorgegaan, waaronder EU-landen Zweden, Slowakije, en Tsjechië.
Op maandag 5 juni 2023 organiseren wij een bijeenkomst in Utrecht over dit onderwerp, met onder meer vertegenwoordigers van Neve Shalom – Wahat al Salam. Toegang is gratis. Meer informatie of aanmelden via lindarosesmit@me.com.
Op deze website kunt u zich tevens inschrijven voor de nieuwsbrief van de vriendenstichting van het vredesdorp Neve Shalom – Wahat al Salam. vriendenstichting van het vredesdorp Neve Shalom – Wahat al Salam.